VTS of Visual Thinking Strategies is een methode waarbij je met een groepje deelnemers kijkt naar beeld. Een facilitator stelt daarbij specifieke vragen die ervoor zorgen dat de groep steeds weer nieuwe elementen ontdekt én die ervoor zorgt dat iedereen zich gezien en gehoord voelt. VTS-gesprekken leren je beter te kijken, stimuleren kritisch denken en vergroten de taalvaardigheid. Je hebt hier geen kunstkennis voor nodig. En VTS-gesprekken voeren is vooral laagdrempelig en erg leuk!
Ontstaan van VTS
In de jaren ‘90 deed het MoMA (Museum of Modern Art) in New York onderzoek. Ze wilden weten wat er bij bezoekers bleef hangen van de informatie die ze aanboden. Hoewel mensen genoten van hun museumbezoek, bleek dat ze vrijwel niets hadden onthouden. Dat was even schrikken. Philip Yenawine (toen hoofd educatie van het MoMA) en Abigail Housen (cognitief psycholoog verbonden aan Harvard) onderzochten wat mensen nodig hadden bij een museumbezoek. Dat bleken handvatten te zijn om beter te leren kijken. Zo ontstond Visual Thinking Strategies, meestal afgekort naar VTS.
Voor wie
VTS is geschikt voor kinderen en volwassenen. Het wordt veel toegepast op scholen, maar bijvoorbeeld ook in de zorg. Doordat de facilitator voorwaardelijke taal gebruikt (mogelijk, wellicht, zou kunnen), stimuleert hij of zij het speculatief denken. Als zorgmedewerker is het goed als je kritisch durft na te denken over je eigen oordeel. Ook in musea wordt VTS natuurlijk veel gebruikt, maar kennis van kunst heb je hiervoor niet nodig. Je voert een VTS-gesprek met een groepje deelnemers aan de hand van een bepaald beeld. Dat kan bijvoorbeeld een foto zijn, een schilderij, maar ook een beeldhouwwerk, dansvoorstelling of een verhaal. Voorwaarde is dat het onderwerp interessant genoeg is. Bij beeldselectie komen een aantal zaken kijken, zoals of een beeld geschikt is voor de leeftijd en belevingswereld van deelnemers.
Wat gebeurt er in dit kunstwerk?
Een VTS-gesprek verloopt volgens een vast stramien. De facilitator (die hiervoor is getraind) nodigt de deelnemers uit om in stilte naar het gekozen beeld te kijken. Vervolgens stelt hij of zij drie vragen:
‘Wat gebeurt er in dit kunstwerk?’
‘Waar zie je dat aan?’
‘Wat kunnen we nog meer ontdekken?’
Laagdrempelig en motiverend
De derde vraag (‘Wat kunnen we nog meer ontdekken?’) laat deelnemers steeds nieuwe lagen en elementen in het beeld zien. Daar komt de samenwerking om de hoek kijken; samen zie je nou eenmaal meer dan alleen. Dat wil niet zeggen dat je het eens hoeft te zijn. Het mooie van VTS is dat verschillende meningen goed naast elkaar kunnen bestaan. Dat maakt deze methode ook zo geschikt voor het onderwijs.
Parafraseren
De facilitator parafraseert het antwoord op de eerste vraag.
‘Ik hoor je zeggen dat je de centrale figuur wat somber vindt. Waar zie je aan dat deze persoon mogelijk somber is?’
De tweede vraag zorgt ervoor dat de deelnemer bewijs moet aandragen voor zijn of haar bevinding. Het woord ‘mogelijk’ laat zien dat de facilitator voorwaardelijk taalgebruik toevoegt. Dit zijn beide belangrijke elementen van kritisch denken. Luisteren naar leeftijdsgenoten die over dezelfde onderwerpen praten, helpt leerlingen de juiste woorden vinden om zich uit te drukken.
Bovendien stimuleert het parafraseren de taalvaardigheid door:
- Het toevoegen van vocabulaire,
- het modelleren van correct taalgebruik,
- en het samenhangend weergeven van ideeën.
VTS-gesprek faciliteren
Visual Thinking Strategies wordt toegepast door docenten, museummedewerkers, trainers en verder eigenlijk iedereen die het waardevol vindt om een goed gesprek te begeleiden. Er is een tweedaagse training om facilitator te worden en daarna zijn er vervolgtrainingen waarmee je je kennis verder kunt verdiepen. Maar een externe facilitator vragen kan dus ook.
Een paar reacties van deelnemers van een VTS-gesprek dat ik faciliteerde:
‘Ik ga voortaan echt anders naar een museum en proberen beter te kijken naar paar beelden in plaats van heel veel.
‘Door die vraag wat we nog meer konden ontdekken, wilde ik ook echt steeds iets nieuws zien.’
‘De tijd vloog!’
Heb je interesse in Visual Thinking Strategies, heb je vragen of zou je een VTS-gesprek willen inzetten?
(Bron: Philip Yenawine – Visual Thinking Strategies (met kunst het leren op school verdiepen)